De Omgevingswet gaat in 2021 van kracht. Deze wet beoogt een meer samenhangende afweging van belangen en een verbetering van de fysieke leefomgeving. De ambitie van de Rijksoverheid is om op langere termijn te komen tot een leefomgeving die een positieve invloed heeft op de gezondheid en die gezond gedrag stimuleert. Het gaat bij gezondheid in de Omgevingswet niet alleen om de fysieke leefomgeving, maar ook om onderwerpen als meer bewegen, sociale veiligheid, ruimte voor ontmoeting en minder stress. Een gezonde omgeving verlaagt de ziektelast en maakt het gebied aantrekkelijk voor bewoners en bedrijven om zich te vestigen. Dit sluit goed aan bij het nieuwe begrip van gezondheid.

De gezondheid van mensen wordt door veel factoren beïnvloed, zowel in positieve als negatieve zin. Onderstaand figuur laat de belangrijkste negatieve factoren zien.

Behalve leefstijl heeft de omgeving waarin we wonen, werken en leren op allerlei manieren invloed op onze gezondheid. Een ongezond binnen- en buitenmilieu veroorzaakt vier procent van de ziektelast. Luchtverontreiniging is hierbij een belangrijke factor die bijna 11.000 doden veroorzaakt. De kwaliteit van lucht, water en bodem verbetert naar verwachting verder in de toekomst. Er blijft wel regionale variatie bestaan door lokale omstandigheden zoals verkeer, veeteelt, houtkachels en industrie. De inrichting van de leefomgeving kan bijdragen aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. Vooral het goed inzetten van groen en water in de leefomgeving is hierbij van belang. Dit stimuleert ook gezond gedrag.

In voorbereiding op de nieuwe wet werken veel gemeenten al aan de omgevingsvisies. Wanneer gezondheidsaspecten hierin direct worden meegenomen resulteert dit in een gezonde, veilige en aantrekkelijke omgeving. De GGD adviseert graag, in samenwerking met de Omgevingsdienst, de Veiligheidsregio en het Hoogheemraadschap, over hoe gezondheidsaspecten concreet geïmplementeerd kunnen worden in de omgevingsvisies. GGD GHOR Nederland heeft hiervoor drie kernwaarden geformuleerd. Deze kernwaarden zijn:
• Een gezonde woonomgeving onder andere te bereiken door
– een rookvrije omgeving;
– een omgeving met aantrekkelijke plekken om te ontmoeten, te ontspannen en te bewegen.
• Mobiliteit gericht op
– actief vervoer (lopen en fietsen) is de standaard;
– goede fiets en OV verbindingen.
• Gebouwen, waaronder
– een prettig binnenklimaat;
– voldoende betaalbare levensloopgeschikte woningen.

Met het advies van de GGD kunnen gemeenten goed geïnformeerd keuzes maken over de inrichting van de fysieke omgeving en hiermee de gezondheid van inwoners beschermen en bevorderen.

""